Rosnący poziom oporności na antybiotyki stanowi jeden z największych problemów współczesnej medycyny, a także realne zagrożenie dla nas i przyszłych pokoleń. Co robić żeby problem oporności na  środki przeciwdrobnoustrojowe nie narastał? Czy jedną z jego przyczyn może być niedostateczna dezynfekcja szpitalnych ścieków? Ten temat badają naukowcy z Wydziału Geoinżynierii Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie.

Szpitale są uznawane za miejsca występowania, selekcji i rozpowszechniania bakterii wysoce chorobotwórczych i wielolekoopornych. Niestety to, co znajduje się w szpitalach (np. mikroorganizmy o wysokim statusie zagrożenia sanitarnego) może wydostawać się z placówek m.in. poprzez systemy kanalizacji do naturalnego, pozaszpitalnego, środowiska. Co istotne, w Polsce dezynfekcja ścieków szpitalnych (najczęściej chlorowanie) nie jest stosowana rutynowo.

Problem dostrzegli i w ramach rocznego projektu finansowanego z Narodowego Centrum Nauki badają naukowcy z Katedry Inżynierii Ochrony Wód i Mikrobiologii Środowiskowej Wydziału Geoinżynierii UWM.

- Prawnie zobowiązane do prowadzenia dezynfekcji ścieków są jedynie szpitale posiadające oddziały zakaźne bądź leczące osoby chore na choroby zakaźne – tłumaczy Damian Rolbiecki, kierownik projektu, w ramach którego wraz z opiekunką projektu – dr hab. inż. Moniką Harnisz, prof. UWM - bliżej „przygląda się” szpitalnym ściekom. – Co prawda ostatnio, m.in. za sprawą pandemii, wzrosła liczba takich oddziałów, a co za tym idzie większa liczba szpitali musiała wprowadzić obowiązek dezynfekcji ścieków, ale sama skuteczność ani specyfikacja procesu dezynfekcji nie jest jednak w żaden sposób monitorowana i określana – podkreśla Rolbiecki. Oznacza to, że tak naprawdę nie wiemy co i w jakiej ilości jest w stanie przetrwać w ściekach, a następnie wrócić do środowiska i do nas… w rzekach, pożywieniu czy inną drogą.

- W szpitalach nawet jedna trzecia pacjentów codziennie otrzymuje antybiotykoterapię, a więc ścieki szpitalne uważane są za jedną z głównych dróg rozprzestrzeniania się genów oporności na antybiotyki– mówi kierownik projektu i dodaje, że prowadzone w Katedrze Wydziału Geoinżynierii badania wpisują się w najnowsze europejskie plany działań na rzecz zwalczania oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe. Konieczność prowadzenia tego typu badań wynika m.in. z koncepcji „Jedno Zdrowie”, która podkreśla ścisły związek pomiędzy zdrowiem ludzi, zwierząt i naszego wspólnego środowiska naturalnego.

W ramach projektu naukowcy pobrali już próbki (w różnych warunkach, w każdej z czterech pór roku), a teraz przystępują do badań molekularnych, które pozwolą na analizę materiału genetycznego obecnego w ściekach szpitalnych, czyli „poznania” różnych gatunków bakteryjnych obecnych w szpitalnych ściekach, ich oporności na dezynfekaty oraz antybiotyki, i przypisanie konkretnych systemów oporności  określonym gatunkom bakterii. Badania pomogą przede wszystkim odpowiedzieć na pytanie czy i na ile stosowany w naszym kraju system dezynfekcji szpitalnych ścieków jest skuteczny.

Naukowcy z Olsztyna spodziewają się, że wyniki projektu wskażą na bezpośredni wpływ i konieczność dezynfekcji ścieków w procesie zapobiegania szerzenia się antybiotykooporności, zarówno w kraju, jak i za granicą.