Są aktywni, zadowoleni z życia, jak najdłużej chcą być samodzielni i niezależni. Taki obraz polskich seniorów wyłania się z badań przeprowadzonych przez naukowców z Wydziału Geoinżynierii Uniwersytetu Warmińsko – Mazurskiego w Olsztynie. W ramach projektu realizowanego od dwóch lat został opracowany kompleksowy profil polskich seniorów oraz powstał ranking miejsc, z których najchętniej korzystają.

Badania prowadzone przez zespół naukowców pod kierownictwem dr hab. inż. Agnieszki Dawidowicz, prof. UWM, mają odpowiedzieć na pytanie jak powinny wyglądać osiedla mieszkaniowe przyjazne seniorom. W pięciu polskich miastach – Olsztynie, Gdańsku, Warszawie, Krakowie i Poznaniu, za pomocą ankiet, zostali przebadani seniorzy z różnych grup wiekowych (60-75, 76-84, 85+). Ich odpowiedzi posłużyły do opracowania profilu seniora. Dzięki analizom statystycznym i wykorzystaniu systemów informacji geograficznej (GIS) powstały również mapy miejsc, w których seniorzy są najbardziej aktywni.

- Już pierwsze, cząstkowe wyniki badań pokazują, jak bardzo na przestrzeli ostatnich lat zmieniły się rodzaje aktywności i potrzeby ludzi starszych. Obecni seniorzy są bardziej samodzielni, co znacząco wpływa na ich potrzeby, także te dotyczące zagospodarowania przestrzeni – mówi dr hab. inż. Agnieszka Dawidowicz, prof. UWM.

Naukowcy badali czynniki demograficzne, psychologiczne, behawioralne, ekonomiczne, związane z aktywnością seniorów w bliższym i dalszym otoczeniu, oraz te dotyczące ich przyszłości. Z badań wyłania się bardzo ciekawy obraz.

Seniorzy są zadowoleni z życia

- Nasze seniorki są zazwyczaj wdowami i żyją samotnie. Inaczej jest w przypadku mężczyzn – zwykle żyją oni z partnerką lub żoną – mówi dr inż. Marta Figurska z zespołu badawczego. I dodaje, że  niezależnie od płci, polscy seniorzy niechętnie kontynuują działalność zawodową. - Na emeryturze wolą odpoczywać, uczęszczać na zajęcia np. na uniwersytet trzeciego wieku czy – w przypadku kobiet - zajmować się wnukami.

Choć coraz więcej polskich seniorów to osoby z wykształceniem średnim i wyższym, nadal widać ogromne dysproporcje pomiędzy dużymi miastami i mniejszymi miejscowościami – w tych ostatnich osoby wykształcone stanowią zdecydowaną mniejszość. Jak mówi dr inż. Marta Figurska, seniorzy są zadowoleni z życia.

- Mają przyjaciół, z którymi chętnie się spotykają, lubią gotować. Są zadowoleni ze swojej sytuacji rodzinnej, relacji z innymi ludźmi, z tego ile mają czasu wolnego i w jaki sposób go spędzają. Lubią być aktywni, szczególnie w pobliżu miejsca zamieszkania – wylicza. Co ciekawe - choć relacje rodzinne są dla polskich seniorów bardzo ważne, równie mocno cenią sobie samodzielność, niezależność i własny rozwój. Dlatego najchętniej mieszkaliby blisko dzieci i wnuków, ale w samodzielnych mieszkaniach czy domach jednorodzinnych.  

Aktywni i chętnie podróżujący

Seniorzy chcą także angażować się w życie społeczne: uczestniczyć w radach senioralnych, pracować jako wolontariusze, pomagać innym np. w charakterze niani. Chętnie korzystają z placówek i wydarzeń kulturalnych – wychodzą do kina, na warsztaty, do kawiarenek i restauracji.

– Odkrywają to, co seniorzy za granicą robią już od kilkudziesięciu lat. Zauważają, że przekroczenie 60-tki nie oznacza końca życia, widzą dla siebie jeszcze wiele możliwości rozwoju, dlatego chcą być niezależni i mieć swobodę spotykania się z przyjaciółmi czy organizowania przyjęć.  Częściej pozwalają sobie na podróże i wyjazdy zagraniczne. I jest to bardzo dobry kierunek, ponieważ aktywność, zarówno fizyczna, jak i umysłowa, ma ogromny wpływ na zdrowie i długość życia – mówi prof. Agnieszka Dawidowicz.

Równie ciekawie prezentuje się ranking miejsc aktywności seniorów. Okazuje się, że potrzebują przede wszystkim terenów zielonych, parków i miejsc spacerowych. Ważne są także sklepy spożywcze i supermarkety, przystanki komunikacji miejskiej i miejsca parkingowe, zwłaszcza te dla osób z niepełnosprawnościami. Wysoko w rankingu znalazły się biblioteki, ogródki działkowe, a także przychodnie lekarskie, kościoły i …cmentarze. To właśnie te miejsca powinny się znajdować tam, gdzie mieszkają seniorzy. W jakiej odległości? Ponieważ preferują przemieszczanie się pieszo, najchętniej korzystają z tego, co znajduje się w zasięgu spaceru. Dla starszych seniorów to odległość do 500 m, a im są młodsi, tym większy zasięg – nawet do 1,5 km. To cenna wskazówka w jakiej odległości powinny się znajdować miejsca aktywności seniorów.

Powstaną mapy przyjaznych osiedli

Na podstawie tych danych, dzięki opracowanemu przez dr inż. Martę Figurską narzędziu opierającym się na diagramach Woronoja, przeanalizowano przestrzeń miejską. W efekcie powstały tzw. mapy dostępności. Pokazują one które części miasta są dobrze dostosowane do potrzeb seniorów, a gdzie jeszcze trzeba nad tym popracować. – Na przykładzie Olsztyna stworzyliśmy mapę dostępności aptek, na której widać wyraźnie, które części miasta są pod tym względem wykluczone. Wiemy, że seniorzy nie będą chcieli zamieszkać tam, gdzie w okolicy nie ma żadnej apteki.

Efektem końcowym projektu realizowanego przez naukowców z Olsztyna będą mapy osiedli przyjaznych seniorom oraz uniwersalne narzędzie do analizy przestrzeni pod kątem dostępności dla seniorów. Mapy będą tworzone automatycznie, przy użyciu sztucznej inteligencji i będą przydatne dla architektów, urbanistów, deweloperów przy planowaniu i projektowaniu osiedli, a także dla pośredników nieruchomości, którzy będą doradzać seniorom w wyborze miejsca zamieszkania. Trzeba na nie poczekać jeszcze do jesieni, kiedy to zostaną opublikowane pełne wyniki badań.

***
Projekt „Koncepcja identyfikacji osiedli mieszkaniowych przyjaznych seniorom w aspekcie wyznaczników infrastrukturalnych i krajobrazowych” realizuje zespół naukowców w składzie: dr hab. inż. Agnieszka Dawidowicz, prof. UWM (kierownik projektu), dr hab. inż. Adam Senetra, prof. UWM, dr inż. Marta Figurska, dr inż. Elżbieta Zysk, dr hab. inż. Małgorzata Dudzińska.